1-امام
باقر علیه السلام فرمود: بلندى و کوهان و کلید و در همه چیز و خرسندى خداى رحمان
تبارک و تعالى اطاعت امامست بعد از معرفت او، سپس فرمود: خداى تبارک و تعالى
میفرماید: (83 سوره 4) «هر که اطاعت پیغمبر نماید، اطاعت خدا کرده و هر که رو
گرداند (او را رها کن، زیرا) ما ترا نگهبان او نفرستادهایم».
أصول
الکافی / ترجمه مصطفوى، ج1، ص: 263
2-ابى
الصباح گوید: گواهى دهم که شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: گواهى دهم که على
امامیست که خدا اطاعتش را واجب ساخته و حسن امامیست که خدا اطاعتش را واجب ساخته و
حسین امامى است که خدا اطاعتش را واجب ساخته و على بن حسین امامیست که خدا اطاعتش
را واجب ساخته و محمد بن على امامى است که خدا اطاعتش را واجب ساخته است.
3-بشیر
عطار گوید: شنیدم امام صادق علیه السلام میفرمود: ما خانواده گروهى هستیم که خدا
اطاعت ما را واجب کرده و شما پیروى میکنید از کسى که مردم بنادانى او معذور نیستند
(پس اگر اهل سنت در قیامت گویند ما اهل بیت پیغمبر را نمیشناختیم تا از آنها پیروى
کنیم، اگر مستضعف نباشند خدا معذورشان ندارد زیرا امامت ایشان براهین روشن دارد).
4-امام
باقر علیه السلام در باره قول خداى عز و جل (54 سوره 4) «بآنها سلطنت بزرگى دادیم»
فرمود مقصود اطاعت آنهاست که بر مردم واجبست.
5-امام
صادق علیه السلام میفرمود: وجوب اطاعت میان اوصیاء و پیغمبران مشترک است (و بر امت
است که از هر دو طایفه اطاعت کنند).
أصول
الکافی / ترجمه مصطفوى، ج1، ص: 264
6-و
فرمود: ما گروهى باشیم که خداى عز و جل اطاعت ما را واجب کرده، انفال (غنیمت در
جنگ و مباحات اولیه) از ماست و برگزیده از مال (اشیاء نفیس جنگى) بما اختصاص دارد:
ما در دانش ریشه داریم و ما هستیم حسدبردهشدگان که خدا فرماید (58 سوره 4) «آیا
بر مردم حسد میورزند بواسطه آنچه خدا از فضل خود بایشان داده است» (در باره انفال
و برگزیده از مال و نیز در باره اینکه ائمة علیه السلام محسودند بعد از این بتفصیل
بیان مىشود).
7-حسین
بن ابى العلاء گوید: گفتار خود را در باره اوصیاء که اطاعتشان واجبست بامام صادق
علیه السلام عرضکردم فرمود: آرى ایشانند همان کسان که خداى تعالى فرماید (59 سوره
4) «اطاعت کنید خدا را و اطاعت کنید پیغمبر و والیان امر از خودتان را» (یعنى
مقصود از والیان امر، اوصیاء باشند) و ایشانند همان کسان که خداى عز و جل فرموده
است (61 سوره 5) «ولى شما فقط خداست و رسولش و کسانى که ایمان آوردهاند».
شرح
-
راجع بآیه اول مجلسى (ره) از مجمع البیان نقل میکند که عامه و اهل سنت اولى الامر
را بزمامداران و یا علما تفسیر میکنند و اما مفسرین شیعه باستناد روایات وارده از
حضرت باقر و صادق علیهما السلام بائمه و اهل بیت علیهم السلام تفسیر میکنند و
ایشانند که خدا اطاعتشان را بدون قید و شرط در این آیه واجب کرده است و جایز نیست
که خدا اطاعت کسیرا بىقید و شرط واجب کند، جز آنکه معصوم باشد و ظاهر و باطنش یکى
باشد و اشتباه نکند و بکار زشت دستور ندهد و زمامداران و علماء این گونه نیستند و
خدا منزه است از اینکه مردم را امر کند از گنهکار و یا کسانى که عقاید مختلف دارند
اطاعت نمایند زیرا اطاعت نمودن از چند عالمى که هر یک رأى جداگانهاى دارد محالست
و ممکن هم نیست که آنها در عقیده متحد شوند و یک قول را اختیار کنند.
اما
راجع بآیه دوم که مهمترین آیهایست که مفسرین و متکلمین شیعه بر امامت امیر
المؤمنین علیه السلام استدلال کردهاند و آن موضوع خاتم بخشى آن حضرت در حال رکوع
است که این آیه در شأنش نازل گشته است چنانچه این مطلب را مفسرین از عامه و اهل
سنت هم اعتراف دارند، فخر رازى و زمخشرى و بیضاوى و سیوطى که از بزرگان علما سنتند
در تفاسیر خود نزول آیه شریفه را در شأن امیر المؤمنین علیه السلام و موضوع خاتم
بخشى آن حضرت دانستهاند و خلاصه اخبار در این باره متواتر است فقط بعضى از مفسرین
اهل سنت را شدت تعصب واداشته است که بگویند جمله «و هم راکعون» در آخر آیه حالیه
نیست و استینافست ولى بنا بر آن لازم آید که رکوع تکرار شده باشد زیرا از «یقیمون
الصلاة» رکوع فهمیده مىشود یا بگویند «رکوع» در اینجا حقیقت شرعیه ندارد و بمعنى
خضوعست که آن را هم طبع سلیم و ذوق صحیح نمیپذیرد یا آنکه در کلمه «ولى» تصرفى
کنند و آن را از ظهورش که سنخ ولایت خدا و رسولست برگردانند، مفسرین و متکلمین
شیعه در این جهات بحث کرده و بطور مفصل و مبسوط حقیقت را روشن نمودهاند که نقل
آنها مناسب این مختصر نیست.
أصول
الکافی / ترجمه مصطفوى، ج1، ص: 265
8-مردى
پارسى از امام کاظم علیه السلام پرسید اطاعت شما واجبست؟ فرمود: آرى، گفت: مثل
اطاعت على بن ابى طالب فرمود: آرى.
9-ابو
بصیر گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم: همه امامان در فرمان و وجوب اطاعت
یکسانند فرمود: آرى.
10-طبرى
گوید: من در خراسان بالاى سر امام رضا علیه السلام بخدمت ایستاده بودم و جمعى از
بنى هاشم که اسحاق بن موسى در میانشان بود، خدمت آن حضرت بودند، امام فرمود: اى
اسحاق بمن خبر رسید که مردم (اهل سنت) میگویند: ما عقیده داریم که مردم برده ما
هستند، نه سوگند بخویشى و قرابتى که با پیغمبر (ص) دارم نه من هرگز این سخن
گفتهام و نه از پدرانم شنیدهام و نه بمن خبر رسیده که یکى از آنها گفته باشد ولى
من میگویم مردم بنده ما هستند در اینکه اطاعت ما بر آنها واجبست و در اطاعت
فرمانبر مایند و در دین پیرو ما هستند، هر کس حاضر است بغائبین برساند.
أصول
الکافی / ترجمه مصطفوى، ج1، ص: 266
11-امام
صادق علیه السلام میفرماید: مائیم که خدا اطاعت ما را واجب ساخته، مردم راهى جز
معرفت ما ندارند و بر نشناختن ما معذور نباشند. هر که ما را شناسد مؤمن است و هر
که انکار کند کافر است و کسى که نشناسد و انکار هم نکند گمراهست تا زمانى که بسوى
هدایتى که خدا بر او واجب ساخته و آن اطاعت حتمى ماست برگردد و اگر بهمان حال
گمراهى بمیرد خدا، هر چه خواهد با او کند.
شرح
-
مقصود از کسانى که ائمه را شناخته و انکار هم نکردهاند آنهایند که عقل و فهم درک
مقام امامت را ندارند و در قرآن از آنها بمستضعفین تعبیر شده است و همچنین کسانى
که از محیط تعلیمات مذهبى دور افتاده و مقام امام چنان که شایسته است بایشان معرفى
نگشته در باره این اشخاص هم امید عفو و بخشش هست.
12-ابن
فضیل گوید: از امام (ع) پرسیدم بهترین وسیله تقرب بندگان بخداى عز و جل چیست؟
فرمود
بهترین وسیله تقرب بندگان بسوى خداى عز و جل اطاعت خدا و اطاعت رسول و اطاعت
والیان امر است، امام باقر (ع) فرمود: دوستى ما ایمان و دشمنى ما کفر است.
13-اسماعیل
بن جابر گوید: بامام باقر (ع) عرضکردم: دین خودم را که خداى عز و جل را بآن
میپرستم بشما عرض کنم؟ فرمود: بگو. عرضکردم: گواهى دهم که شایسته پرستشى جز خداى
یگانه بىانباز نیست و محمد بنده او و فرستاده اوست و آنچه از جانب خدا آورده
اعتراف دارم على امامست و خدا اطاعتش را واجب ساخته و بعد از او حسن امامست و خدا
اطاعتش را واجب نموده و بعد از او حسین امامست و خدا اطاعتش را واجب دانسته و بعد از او على بن حسین امامست و خدا اطاعتش را واجب کرده (همین طور گفتم) تا بخود حضرت رسید، سپس عرضکردم: توئى امام، خدایت رحمت کند، فرمود: دین خدا و دین ملائکه او همین است.
أصول
الکافی / ترجمه مصطفوى، ج1، ص: 267
14-امیر
المؤمنین علیه السلام فرمود: همنشینى با عالم (امام باشد یا دانشمند ربانى) و
پیروى از او دینىست که خدا بوسیله آن دیندارى و پرستش شود و اطاعت عالم موجب بدست
آمدن حسنات و محو گناهانست و براى مؤمنین ذخیرهاى است و در زمان حیات مایه
سربلندى و پس از مرگ موجب ذکر خیر است.
